Манай хотын гудамж, явган замаар явахад ил задгай хаясан нус, цэр, шүлсний бохирдол түгээмэл харагддаг. Олон хүн үүнийг "жижиг зүйл" мэтээр тоохгүй өнгөрдөг ч үнэндээ энэ нь хотын соёл төдийгүй нийгмийн эрүүл мэндэд заналхийлж буй "үл үзэгдэгч аюул" юм.

1. Биологийн аюул: Ил хаясан цэрэнд юу агуулагддаг вэ?

Хүний амны хөндий, амьсгалын зам нь олон тэрбум бактерийн үүр уурхай байдаг. Ил задгай хаясан нус, цэрээр дамжин дараах өвчин үүсгэгчид тархдаг:

• Сүрьеэ (Mycobacterium tuberculosis): Сүрьеэгийн нян гадаад орчинд, ялангуяа чийглэг нөхцөлд хэдэн сарын турш амьдрах чадвартай. Цэр хатах үед нян нь тоос шороотой хамт агаарт дэгдэж, бусдад халдварладаг.

• Вируст халдварууд: Томуу, корона вирус болон бусад амьсгалын замын цочмог халдварууд шүлсээр дамжин тархах өндөр эрсдэлтэй.

• Менингит ба Уушгины хатгалгаа: Халдварт өвчин үүсгэгч олон төрлийн стрептококкийн бактериуд ил хаясан цэрэнд удаан хугацаанд идэвхтэй байдаг.

Улирлын эрсдэл: Өвлийн хүйтэнд эдгээр нянгууд устах бус, харин "хөлдөж" идэвхгүй төлөвт ордог. Харин хавар дулаарахаар гэсэж, салхи болон гутлын улаар дамжин бидний гэр, хүүхдийн тоглоомын талбайд "амьд" очих аюултай.

2. Соёл ба Ёс зүй: Иргэний ухамсар

Нийтийн эзэмшлийн талбайд бохирдол үүсгэх нь соёл иргэншилт нийгмийн хувьд доройтол юм.

• Бусдыг үл хүндэтгэх: Таны хаясан бохирдол бусдын гутал, хүүхдийн тэрэг, хувцсанд наалдаж байгаа нь бусдын эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг зөрчиж буй үйлдэл.

• Буруу үлгэрлэл: Хүүхдүүд томчуудын үйлдлийг шүүлтүүргүйгээр дуурайдаг. Ил задгай нус, цэрээ хаях нь "хэвийн үзэгдэл" мэтээр хойч үедээ өвлөгдөх аюултай.

3. Хамгийн зөв шийдэл: Хамрын хөндийг угаах (Nasal Irrigation)

Гадаа нус, цэрээ хаях шаардлагагүй болох, мөн халдварт өвчнөөс өөрийгөө хамгаалах хамгийн үр дүнтэй, шинжлэх ухааны үндэслэлтэй арга бол хамраа тогтмол угаах юм.

Хамар угаахын ач холбогдол:

1. Физик цэвэрлэгээ: Хамрын салстад наалдсан хотын утаа, нарийн ширхэгт тоосонцор (PM2.5), бактерийг шууд угааж зайлуулна.

2. Салстын дархлааг дэмжих: Хамрын доторх "сормууслаг эсүүд"-ийн хөдөлгөөнийг идэвхжүүлж, өөрийгөө цэвэрлэх чадварыг нь сэргээнэ.

3. Үрэвслийг намдаах: Хамар битүүрэхийг багасгаж, амьсгалыг чөлөөтэй болгоно.

Гэрийн нөхцөлд угаах заавар:

1. Уусмал бэлтгэх:

• 250 мл буцалгаж хөргөсөн бүлээн ус (Түүхий ус хэрэглэж болохгүй!).

• 1/3 цайны халбага иодгүй цэвэр давс.

• Чимх хүнсний сода (уусмалыг зөөлрүүлнэ).

• Тайлбар: Уусмал таны нулимс шиг амттай байх ёстой.

2. Угаах техник:

• Угаалтуурын өмнө зогсоод, толгойгоо 45 градус урагш тонгойлгож, нэг тал руугаа хазайлгана.

• Амаараа амьсгална.

• Уусмалыг дээд талын хамрын нүхээр зөөлөн оруулна. Шингэн хамрын таславчийг тойрч, нөгөө нүхээр урсаж гарна.

• Нөгөө талдаа ижилхэн давтана.

3. Дууссаны дараа:

• Толгойгоо урагш тонгойлгож үлдсэн шингэнийг гоожуулна. Хамраа маш зөөлөн нийж цэвэрлэнэ (Хүчтэй нийвэл чих рүү орох эрсдэлтэй).

4. Дүгнэлт: Соёл гэдэг жижиг зүйлээс эхэлнэ

Гудамжинд шүлс, нус, цэрээ хаяхгүй байх нь:

• Салфетка тогтмол авч явах.

• Гэртээ болон ариун цэврийн өрөөнд хамраа цэвэрлэж хэвших.

• Бусдыг хүндэтгэх гэсэн энгийн дадлаас эхэлнэ.

Хэрэв бид өөрсдөөсөө эхэлж чадвал хот маань илүү цэвэр, иргэд нь илүү эрүүл, нийгэм маань илүү соёлтой болох юм. Цэвэр хот – таны ухамсарт үйлдлээс эхэлнэ.